კვანტური ფიზიკა

http://www.hepi.edu.ge/ge/research/dep-theory.shtml

http://www.hepi.edu.ge/images/hepi_title_ge.gif

თეორიული ფიზიკის განყოფილება

ანზორ ხელაშვილი (ხელმძღვანელი), თეიმურაზ კოპალეიშვილი, გელა დევიძე, აკაკი ლიპარტელიანი, თეიმურაზ ნადარეიშვილი, თამარ ბაბუციძე, ვაჟა სხირტლაძე.

თეორიული კვლევების მიმართულებები:

1.    ჰადრონთა კვარკული სტრუქტურა: სამკვარკიანი ბმული სისტემები (ბარიონები) - ხელმძ. თეიმურაზ კოპალეიშვილი.

2.    სპინის ფიზიკა (თეორია): ღრმად-არადრეკადი პროცესები და პოლარიზაციული მოვლენები - ხელმძ. ანზორ ხელაშვილი.

3.    ფიზიკა სტანდარტული მოდელის მიღმა: არომატის შემცვლელი ნეიტრალური დენები - ხელმძ. გელა დევიძე.

---

სამკვარკიანი ბმული სისტემები (ბარიონები)

თემის ხელმძღვანელი: თეიმურაზ კოპალეიშვილი.მონაწილეები: თამარ ბაბუციძე, ვაჟა სხირტლაძე.

კვლევის საგანი: სამკვარკიანი სისტემები (N, Σ, Λ, Ξ, Δ, Ω ბარიონები), მათი მასათა სპექტრი, ფორმ-ფაქტორები და დაშლები. კვლევის მეთოდოლოგია, ინსტრუმენტი: ლორენც-ინვარიანტული 3-განზომილებიანი სოლპიტერის განტოლება. კვლევის სირთულეები დაკავშირებულია ორ ძირითად გარემოებასთან. პირველი. კვანტური ქრომოდინამიკა არ იძლევა სოლპიტერის განტოლების გულის აგების ცალსახა საშუალებას. ეს გული ასახავს დატყვევებული კვარკების ურთიერთიქმედებას (კონფაინმენტი) და მისი შერჩევა ხდება “ხელით”. მეორე. სამი ნაწილაკის ამოცანის ამოხსნა რელატივიზმის გათვალისწინებით დიდ ანალიტიკურ და რიცხობრივ სირთულეებთან არის დაკავშირებული (ამ თემატიკას წინ უსწრებდა ორკვარკიანი სისტემების (მეზონების) შესწავლა(ix. Bound q anti-q systems in the framework of the different version of the 3-dimensional reductions of the Bethe-Salpeter equation (rewiew) ЭЧАЯ, т.32, вып.5, (2001), 1061-1114; Phys.Part.Nucl. 32 (2001) 560-588.)

დღეისათვის სოლპიტერის განტოლებაში შემავალი 64-კომპონენტიანი სპინორი ე.წ. სტაბილობის პირობის გამოყენებით დაყვანილია ორ 8-კომპონენტიან სპინორზე. დადგენილია ამ სპინორების აგების სრული წესი. ასევე მათთვის მიღებულია განტოლებათა სისტემა. მიმდინარეობს ამ სისტემაში შემავალი მატრიცული ელემენტების დათვლა 3-ნაწილაკოვანი K-ჰარმონიკებისა და კოლექტიურ ცვლადზე დამოკიდებული ოსცილატორული ფუნქციების გამოყენებით. არსებითია, რომ კონფაინმენტის გამო სოლპიტერის განტოლებაში გასათვალისწინებელია მხოლოდ სამნაწილაკოვანი ურთიერთქმედება.

ამავე ჯგუფმა 2009 წელს აკაკი რუსეცკისთან (ბონის უნივერსიტეტი) ერთად მოიპოვა საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტი №GNSF/ST08/4-401 “სამი ნაწილაკის ამოცანა ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკაში”.

« უკან დაბრუნება

---

ღრმად-არადრეკადი პროცესები და პოლარიზაციული მოვლენები

თემის ხელმძღვანელი: ანზორ ხელაშვილი.მონაწილეები: თამარ ხაჩიძე, თეიმურაზ ნადარეიშვილი.

2009 წელს კვლევები წარმოებდა სესფ მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში (საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტი №GNSF/STO7/4-196 სპინის ფიზიკა: ღრმად-არადრეკადი პროცესები და პოლარიზაციული მოვლენები". (პროექტის სამეცნიერო ხელმძღვანელი ანზორ ხელაშვილი, პროექტის მენეჯერი თეიმურაზ ნადარეიშვილი 2008-2009 წ). გამოქვეყნდა მონოგრაფია ინგლისურ ენაზე ნიუ იორკში: T.Khachidze and A.Khelashvili, “Dynamical Symmetries in the Coulomb-Kepler Problem in Classical and Quantum Mechanics: Nonrelativistic and Relativistic”, NOVA PUBLISHERS, NEW YORK; მომზადებულია წიგნი: ა.ხელაშვილი "ველის კვანტური თეორიის ტოპოლოგიური მოდელები“, მონოგრაფია და სახელმძღვანელო მაგისტრანტებისათვის, იბეჭდება გამომცემლობაში “ნეკერი”.

მომზადდა და გადაცემულია გამოსაქვეყნებლად სტატიები:

1.    T. Nadareishvili, A. Khelashvili. ”Some Problems of Self-Adjoin Extension in the Schrödinger equation”. arXiv:0903.0234. (math - ph), Jurnali Journal of Physics A (Mathematical and Theoretical). IOP Journal. United Kingdom.

2.    A.Khelashvili. “Why the Coulomb Potential?”, Jurnali “Applied and Computational Mathematics». International Journal.

3.    Anzor Khelashvili, Tamar Khachidze, arXiv:0902.0122 [hep-th] “Coulomb Potential and Witten's Super algebra”.

4.    T. Nadareishvili, A. Khelashvili. ”Generalization of Hypervirial and Feynman-Hellmann Theorems for Singular Potentials”. Arxiv: hep–th./0907.1824.

5.    თ.ნადარეიშვილი, ა.ხელაშვილი, "სინგულარული ამოხსნები გაფანტვის ამოცანებში".

2009 წელს ანზორ ხელაშვილს ავტორთა კოლექტივთან ერთად (ვ. გარსევანიშვილი, მ. ნიორაძე, ზ. მენთეშაშვილი) მიენიჭა საქართველოს ეროვნული პრემია მეცნიერებაში.

« უკან დაბრუნება

---

არომატის შემცვლელი ნეიტრალური დენები

თემის ხელმძღვანელი:გელა დევიძე.მონაწილეები: აკაკი ლიპარტელიანი, ვახტანგ ქართველიშვილი.

ჩვენ ვიკვლევთ ნეიტრალური ბოზონების ორფოტონიან იშვიათ დაშლებს. არომატის შემცვლელი ნეიტრალური დენებით ინსპირირებული იშვიათი პროცესები სტანდარტულ მოდელში მიმდინარეობს მინიმუმ, ერთმარყუჟიან დონეზე და შესაბამისად, ძლიერადაა ჩახშობილი. ასეთი ტიპის პროცესები ძალიან მგრძნობიარენი არიან სტანდარტულ მოდელს მიღმა მოსალოდნელი ფიზიკის (ახალი ფიზიკის) მიმართ. იშვიათ პროცესებს შორის განსაკუთრებული ადგილი უკავიათ ნეიტრალური ბოზონების ორფოტონიან დაშლებს მათი უნიკალურად სუფთა ექსპერიმენტული სიგნატურის გამო.

მიღებული შედეგები მოხსენებული იქნა საერთაშორისო კონფერენციაზე“Physics at Future Colliders”, საქართველოს მათემატიკოსთა ყრილობის ფიზიკის სექციაზე, ა.ხელაშვილის 70 წლისთავისადმი მიძღვნილ ფიზიკის სამეცნიერო კონფერენციაზე.

ამავე ჯგუფმა 2009 წელს მოიპოვა საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტი №GNSF/ST08/4-421 ლანკასტერ-თბილისის პროექტი: B-მეზონების და τ(μ)--ლეპტონების რადიაციული დაშლები, როგორც საშუალება დამატებითი განზომილებების საკვლევად”.

გაზომილია პროტონისა და ანტიპროტონის მაგნიტური მუხტი

·         სამშაბათი, 09 აპრილი 2013 07:58 

·         Print 

·         ელ-ფოსტა 

·         Share on facebookShare 

·         დატოვეთ პირველი კომენტარი!

ჰარვარდის მეცნიერთა ჯგუფმა მაღალი სიზუსტით გაზომა ნივთიერებისა და ანტინივთიერების ცალკეული ნაწილაკების მაგნიტური მუხტი. სავსებით შესაძლებელია, რომ ამის წყალობით მოხერხდეს უმნიშვნელოვანესი ინფორმაციის მიღება მატერიის ბუნების შესახებ.

როგორც აღნიშნულია პუბლიკაციაში – Physical Review Letters, მეცნიერთა ჯგუფმა მოახერხა ცალკეული პროტონებისა და ანტიპროტონების მოქცევა ელექტრონული და მაგნიტური ველებით შექმნილ მახეში. შემდეგ ზუსტად გაიზომა ყოველი ნაწილაკის რხევა, კერძოდ, პროტონის მაგნეტიზმი გაიზომა 1000-ჯერ უფრო ზუსტად, ხოლო ანტიპროტონისა – 680-ჯერ.
„გამომვის სიზუსტის თვალსაზრისით ეს მნიშვნელოვანი წინსვლაა ნებისმიერი ფუნდამენტური პარამეტრის შემთხვევაში, – განაცხადა კვლევის ხელმძღვანელმა, ჰერალდ გაბრიელესმა. – ასეთი ნახტომი ფიზიკაში იშვიათია, განსაკუთრებით ერთ ეტაპად განხორციელებული. შესაძლოა, ეს დაგვეხმარება პასუხის გაცემაში კითხვაზე იმის შესახებ, თუ დიდი აფეთქების შემდეგ რატომ დარჩა მეტი მატერია, ვიდრე ანტიმატერია".პროტონისა და ანტიპროტონის მახასიათებელთა ზუსტი ცხრილის შექმნამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ამ საიდუმლოს ამოხსნას, აგრეთვე ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკის სტანდარტული მოდელის შემოწმებას. ამ უკანასკნელის თანახმად, პროტონი და ანტიპროტონი პრაქტიკულად იდენტური უნდა იყოს, კერძოდ, ჰქონდეს ერთნაირი სიდიდის მასა და მუხტი; განსხვავებულია მხოლოდ მუხტის ნიშანი: ის საწინააღმდეგოა. აქამდე ექსპერიმენტები ამას ადასტურებდა, თუმცა გაზომვის სიზუსტე ჯერ-ჯერობით საკმარისად მაღალი არ არის. გარდა ამისა, ანტიპროტონი წარმოიქმნება მხოლოდ მაღალენერგეტიკული შეჯახებისას, რომლის განხორციელება შესაძლებელია მხოლოდ რამდენიმე ლაბორატორიაში, კერძოდ, CERN-სა.მიუხედავად იმისა, რომ ახალი დაზუსტებული მონაცემები სტანდარტული მოდელის დებულებებს ადასტურებს, მეცნიერები გეგმავენ მატერიისა და ანტიმატერიის მახასიათებლების გაზომვას კიდევ უფრო ზუსტად – ლამის 10000-ჯერ.

უარყოფილია თანამედროვე ფიზიკის ფუძემდებლური პრინციპი

·         ორშაბათი, 25 მარტი 2013 09:38 

·         Print 

·         ელ-ფოსტა 

·         Share on facebookShare 

·         დატოვეთ პირველი კომენტარი!

შვეიცარიელმა მეცნიერებმა აჩვენეს არა მარტო სინათლის სიჩქარის ზღვრულობის პოსტულატის არამართებულობა, არამედ მისი ხუთი რიგით მომატების ფაქტი
კვანტურ-მექანიკურად შეკავშირებული ფოტონების (entangled photons) კვლევის მიმდინარეობისას, რომელთა ფართო გამოყენება იგეგმება კრიპტოგრაფიულ და სადაზვერვო სისტემებშიც კი, დადასტურდა მათ შორის კავშირის არსებობა, რაც იძლევა ინფორმაციის გადაცემის საშუალებას არა მარტო სინათლის სიჩქარით, არამედ მასზე არსებითად უფრო მაღალი სიჩქარითაც.

ჟენევის უნივერსიტეტის ფიზიკოსის, დოქტორ ნიკოლას გიზინის (Nicolas Gisin) კვლევითმა ჯგუფმა 18-კილომეტრიან სივრცეში განფენილი ფოტონური მდგომარეობის კვლევის შედეგად აჩვენა, რომ ნაწილაკებს შორის ურთიერთქმედება ხორციელდება სიჩქარით, რომელიც დაახლოებით 100000-ჯერ აღემატება სინათლის სიჩქარეს.ჩატარებული ექსპერიმენტის ფარგლებში ჟენევაში განლაგებული გენერატორის მიერ შექმნილი ფოტონების წყვილები იგზავნებოდა ოპტიკულ-ბოჭკოვანი არხებით – ერთი სოფელ სატინიში, მეორე კი – სოფელ ჯუსში. ამ ორ სოფელს შორის მანძილი 18 კმ შეადგენს.კვლევამ აჩვენა, რომ ორივე ფოტონი „გრძნობს" ერთმანეთის მდგომარეობას, თანაც მყისიერად. ყოველ შემთხვევაში, გადაცემის სიჩქარე ხუთი რიგით აღემატება სინათლის სიჩქარეს ვაკუუმში, რომელიც თანამედროვე ფიზიკის ფარგლებში მაქსიმალურ და ზღვრულ სიჩქარედ არის მიჩნეული.
Physorg-ის ცნობით, თანამედროვე ფიზიკაში არსებულ თეორიათა მეშვეობით მიღებული შედეგის ახსნა შვეიცარიელმა მეცნიერებმა ვერ შეძლეს.ფიზიკური მექანიზმის ბუნება, რომლის მეშვეობითაც ხორციელდება ზესწრაფი ურთიერთქმედება დაკავშირებულ ფოტონებს შორის, სრულიად გაუგებარი რჩება.თანამედროვე ფიზიკის დოგმების თანახმად, სინათლის სიჩქარე (ვაკუუმში) არის ზღვრული სიჩქარე. ეს დასკვნა გაკეთებულია მაიკელსონ-მორლის ექსპერიმენტების შედეგების ინტერპრეტაციისა და ფარდობითობის თეორიის დებულებების (კერძოდ, ეთერის ჰიპოთეზაზე პრინციპული უარი) საფუძველზე.ადრე ნაჩვენები იქნა, რომ ფოტონების დაკავშირებული მდგომარეობის გამოყენება იძლევა არა უბრალოდ ინფორმაციის, არამედ გამოსახულების მყისიერად გადაცემის საშუალებას, თანაც რაიმე კავშირის გარეშე მიმღებ მოწყობილობასა და იმ მოწყობილობას შორის, რომელშიც ხდება ამ გამოსახულების „მატერიალიზება".ამ ტექნოლოგიის მეშვეობით შეიძლება, მოხერხდეს გამოყენებითი დანიშნულების პრინციპულად ახალი სისტემების შექმნა – მაგალითად, ორბიტალური სადაზვერვო სისტემებისა.

პარალელური სამყარო 2013, 16 იანვარი, 20:08

თანამედროვე ფიზიკა, კერძოდ კვანტური მექანიკა, უშვებს თეორიას იმის შესახებ რომ არსებობს პარალელური სამყარო. არსებობს მტკიცებულება იმისა რომ არსებობს რამდენიმე ალტერნატიული განზომილება. ამის სწამდათ აგრეთვე გამოჩენილ ძველ ბერძენ ფილოსოფოსებსაც, დემოკრიტეს ეპიკურეს... ზოგიერთი მკვლევარის აზრით, ქრისტიანული გაგებით “სამოთხე" და “ჯოჯოხეთი" სინამდვილეში__სხვა განზომილებებია. პირველში მეფობს ჰარმონია და სიმშვიდე, ხოლო მეორეში კი ქაოსი და შიში. რამოდენიმე წლის წინ პარანორმალური გამოვლინებების შემსწავლელმა მეცნიერმა გამოიკვლია გამოუცნობი სახლი სადაც ერთი მეორის მიყოლებით რამოდენიმე მოზარდი დაიკარგა. იყო ასეთი ვერსია რომ არსებობს სერიული მანიაკი, მაგრამ ეს აზრი არ დადასტურდა, რადგან დანაშაულის კვალი ვერ აღმოაჩინეს. ქალბატონი ფორსაიდის აზრით სახლს ჰქონდა შიგნიდან “შავი სიცარიელე", რომლის მიღმაც იწყებოდა სხვა სამყარო. ცნობილი რუსი სწავლული ერნესტ მულდაშევი, რომელმაც რამოდენიმე ათეული ექსპედიცია მოაწყო ინდოეთში, ეგვიპტესა და ტიბეტში, დარწმუნებულია რომ: მრავალ გამოუცნობ ადგილს დედამიწაზე კავშირი აქვს სხვა განზომილებებთან. კერძოდ, ცნობილი ეგვიპტის პირამიდები ესაა გვირაბი “იქ." და თვითონ პირამიდაზე დაშიფრულია ცოდნა მსოფლიო მოწყობის შესახებ. კვადრატული საფუძველი ესაა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ჩვენი მეზობელი ან პარალელური სამყარო ოთხგანზომილებიანია. ჩრდილოეთ ოსეთის ერთ-ერთ დასახლებაში კარმანდის ხეობაში, სადაც უკვალოდ გაქრა მსახიობთა და რეჟისორ სერგეი ბოდროვის ჯგუფი, დღემდე ასე სწამთ, რომ ახალგაზრდები ცოცხლები არიან და უბრალოდ შემთხვევით მოხვდნენ სხვა განზომილებაში. არც ისაა შემთხვევითი რომ პროფესიონალი მაშველები გაოცებულები ხელებს შლიან და ამბობენ: “ საოცარი გაუჩინარებაა, თითქოს ასი ადამიანის სხეული ჰაერში აორთქლდა...

კვანტური მექანიკის შემოწმებაში კვაზარები დაგვეხმარებიან

 აინშტაინისეული ეჭვების გაფანტვა კვანტური მექანიკის ძირითადი პოსტულატების მართებულობის შესახებ კიდევ ერთხელ შეიძლება მოხდეს, თუმცა, არა ბოლომდე(Ars Technica).

 საიდუმლო არაა, რომ ალბერტ აინშტაინს აეჭვებდა მიღწევები კოლეგებისა, რომლებიც კვანტურ მექანიკაზე მუშაობდნენ. ჰაიზენბრგის განუსაზღვრელობის პრინციპი, შროდინგერის განტოლება – შთამბეჭდავია, თვლიდა იგი, თუმცა… მიკროსამყაროს სტაბილურობას არღვევს.

 კონკრეტულად რა არ აწყობდა მას – ფოკუსირება ყველაზე უფრო მძაფრ მომენტებზე მოვახდინოთ. კვანტური მექანიკა(კმ – მოკლედ კვანტური მექანიკის შესახებ), როგორც მაშინაც ნათელი იყო, მიკროსამყაროს ტალღურსა და ალბათობების ტერმინებით აღწერს. ანუ, თუ გავამარტივებთ, ნაწილაკის კოორდინატი და სიჩქარე გარკვეულ ხარისხობრივ მაჩვენებლამდე შეიძლება იყოს ცნობილი, გარკვეული ალბათობით ის, ხან ერთ და ხან სხვა ადგილზა. ნაწილაკების მოძრაობის ზუსტი პარამეტრების დადგენა არარეალურია და ეს, აინშტაინის ვარაუდით, იმას არ ჰგავს, როგორიც უნდა იყოს ფიზიკა. კმ-ში ნაწილაკის სიჩქარისა და კოორდინატების დადგენისას, განუსაზღვრელობისა და ალბათობის პრონციპებით მიდგომა მიკროსამყაროს ”მცურავი” ბუნების შედეგი კიარა, არამედ კმ-ს მომხრეთა მიკროსამყაროს არასწორი გაგების შედეგია: ამ წარმოდგენებს რაღაც მნიშვნელოვანი დეტალები აკლია, რაღაცას ჯიუტად ვერ ვხედავთ.

 არ შეიძლება ითქვას, რომ მხოლოდ ის იყო მსგავსი შეხდულებების მომხრე. ჩნდებოდა შეკითხვა: მართლაც, რატომ არ შეგვიძლია ნაწილაკის ზუსტი სიჩქარისა და კოორდინატის ერთდროულად გნსაზღვრა? ავიღოთ კვანტური ობიექტი, მაგალითად, ისევ ელექტრონი. მისი პარამეტრების გასაზომად, სხვა კვანტურ ობიექტთან შეხვედრა უნდა მოვუწყოთ მას. კვანტური ბუნების ასეთ ობიექტთა ურთიერთქმედება გასაზომის მდგომარეობის უჭველ ცვლილებას გამოიწვევს(აქედან გამომდინარეობს განუსაზღვრელობის პრინციპი). თუ გაზომვების სხვა ხერხი არსებობს, პირობითი ელექტრონების გარეშე, რაღაც ინსტრუმენტების საშუალებით, რომლებიც, პირველ რიგში, ნაწილაკზე ”შეუხებლად” ელექტრონის პარამეტრების გაგებაში დაგვეხმარება?

 ე.წ. ბელის თეორემა სამოციან წლებში გამოჩნდა. კითხვაზე პასუხის გასაცემად, არსებობენ თუ არა  გაზომვის ”ჯადოსნური” მეთოდები ”ფარული პარამეტრისა”, რომელიც კვანტური ნაწილაკის ნებისმიერ ფიზიკურ მახასიათებელზე ზემოქმედებს, ჯონ სტიუარტ ბელმა შემდეგი ექსპერიმენტის ჩატარების იდეა წარმოადგინა. ნებისმიერი ბუნების გარე ზემოქმედებით ატომს ორი ნაწილაკის(ფოტონების) გამოსხივებას აიძულებენ. შემდეგ ამ ნაწილაკებს ”იჭერენ” და მათისპინების მიმართულებებს ინსტრუმენტულად ადგენენ. საჭირო სტატისტიკის დასაგროვებლად ამის გაკეთება ძალიან ბევრჯერ უნდა მომხდარიყო, რაც მოხერხდა კიდეც, ამას კვანტური კრიპტოგრაფიის ჩასახვაც მოჰყვა, რადგან ამ შემთხვევაში ორივე ფოტონი კვანტურად დაკავშირებულია. სწორედ მაშინ გაირკვა, რომ ალბათობათა განაწილების კვანტური ფუნქცია, ნაწილაკის, წყაროდან დეტექტორამდე მოძრაობის მართლაც უშეცდომოდ აღწერის საშუალებას იძლევა. ანუ ტალღური კვანტური მექანიკის განტოლება ფარულ პარამეტრებს არ შეიცავს. ეს გამარჯვებაა?

 არა საბოლოო. თეორეტიკოსებს ფანტაზიის დიდი უნარი გააჩნიათ, და იდეაში, ტალღური ფუნქციები მაშინაც შეიძლება შესრულდნენ, როცა არ არიან მართებულნი, თუ დეტექტორსა და ნაწილაკს შორის კავშირის რაიმე დაფარული მექანიზმი იარსებებს, რომელიც მათ შორის კლასიკურ კავშირებს ნიღბავს და არაკლასიკური ფიზიკის იქ დანახვას გვაიძულებს, სადაც არ არის.

 ასე რომ ბელის თეორემის ექსპერიმენტული შემოწმების ეპიდემია ჯერ კიდევ არ დასრულებულა, როგორც ზოგადი ფარდობითობის თეორიის მრავალრიცხოვანი შემოწმებები სხვადასხვაგვარ ობიექტებზე(სინათლის სიჩქარე; LARES-ი აინშტაინის ფარდობითობას კიდევ ერთხელ გადაამოწმებს; აინშტაინის რგოლი; აინშტაინის თეორიების კიდევ ერთი მტკიცებულება; მეცნიერებმა დროის შენელება ლაბორატორიაში გაზომეს).

 ამჯერად, მკვლევართა ჯგუფმა ჯეიმს გალიჩიოს მეთაურობით, ჩიკაგოს უნივერსიტეტიდან(ა.შ.შ.), ცაზე საპირისპირო მიმართულებებით მდებარე კვაზარების შუქის გამოყენება, ბელის თეორემის, ასე რომ ვთქვათ, განსაკუთრებულად დიდი ლაბორატოორიით შესამოწმებლად წარმოადგინა.

 რას მოგვცემს ეს? თვითონ განსაჯეთ: ერთმანეთისგან მაქსიმალურად დაშორებული შავი ხვრელები, სამყაროს კიდეებიდან, რომლებიც მათთან მდებარე აკრეციული დისკოების ნათებასა და ახლო გარემოდან მატერიის გატყორცნას ახდენენ(ანუ კვაზრები), ისე შორს არიან, რომ ინფორმაცია ერთი მათგანიდან მეორემდე, კლასიკური საშუალებებით, სამყაროს არსებობის განმავლობაში, ვერასოდეს მივა. ანუ დროში მაგზაურობისა და მსგავსი ჯადოების გარეშე მათ შორის ვერანაირი კავშირი ვერ იქნება(დროში მოგზაურობა შესაძლებელია?). შორეული კვაზარების სინათლის გამოყენებით ჩვეულებრივი ლაბორატორიული დეტექტორების კალიბრირებისთვის, იმის გარანტირება შეიძლება, რომ თუ დეტექტროსა და ნაწილეკებს შორის რაიმე ფარული ურთიერთქმედებები არსებობენ, დეტექტორები, კონფიგურირებულნი სხვადახვა კვაზარებზე დაკვირვებებით, სხვა შედეგს მოგვცემენ, ხოლო სტანდარტული შემთხვევითობებით კონფიგურირებულნი – სხვას.

 ბელის თეორემის შემოწმების ექსპერიმენტი საწინააღმდეგო პოლარიზაციის მქონე ორი ფოტონით ოპერირებს. ექსპერიმენტატორი მათ პოლარიზაციულ მდგომარეობას გაზომვების ჩატარების გარეშე ვერ გაიგებს, ხოლო გაიგებს თუ არა ერთი ფოტონის პოლარიზაციას, ეს, მეორე ფოტონის ნებისმიერ გაზომვებზე მაშინვე აისახება, თუნდაც მათ შორის მანძილი 90 მილიარდი სინათლის წელი იყოს. ორივე დეტექტორის შემთხვევითი კონფიგურაციებითაც კი, მათ შორის რაიმე კავშირის გამოსარიცხად, სამყაროს სხვადახვა კიდეებზე ორივე ფოტონის გაზომვებმა კორელირებადი შედეგი უნდა მოგვცეს.

 ასეთი მიდგომის კრიტიკოსები გვიხსნიან, რომ ექსპერიმენტატორებს ეს ყველაფერი მხოლოდ ეჩვენებათ. ლოკალური რეალიზმის მომხრეები კი თვლიან, რომ თითქოსდა კვანტურად დაკავშირებული(entangled – გადახლართული) ფოტონები სწორედ იმ ”ფარული ცვლადით” არიან დაკავშირებულნი, რომელიც სივრცის სხვადასხვა რაიონებში თავიდანვე ერთნაირი არაა, თუმცა ექსპერიმენტის მსვლელობის განმავლობაში დეტექტორების საშაულებით შეიძლება გადაიცეს.

 ორი კვაზარის შემთხვევაში ასეთი კორელაციის დრო მილიწამებში კიარ განისაზღვრება, როგორც ლაბორატორიულ პირობებში, არამედ მილიარდობით წლებს გაუტოლდება. იდეალაურ ვარიანტში, ამისათვის კვაზართა წყვილზე დაკვირვებაა საჭირო, რომელთა სინათლე დედამიწამდე 12 მლრდ. წლის განმავლობში მოდიოდა(კანდიდატების რაოდენობა ბევრია), ჩვენს ცაზე ერთმენთის მიმართ 180გრადუსიანი კუთხით გაყოფილნი. სამწუხაროდ, ეს ექსპერიმენტი კოსმოსში უნდა ჩატარდეს, რადგან დედამიწიდან ერთმანეთის საპირისპიროდ მდებარე წერტილების ერთდროულად დანახვა შეუძლებელია. ავტორთა გამოთვლებით, 130⁰-ც საკმარისი იქნება, რათა დეტექტორების დამოუკიდებელი კონფიგურაციის პრობლემა მოიხსნას.

 თუ ორივე შორეული კვაზარის ნაწილაკებს ადრეული სამყაროსდროიდან ერთმანეთთან არანაირი კავშირი არ ჰქონიათ, ერთმანეთთან კვანტურად გადახლართული ნაწილაკების არსებობის ნებისმიერი შესაძლებლობა გამოირიცხება. ამით ფარული ცვლადი ორი დეტექტორის ჩვენებათა დაკავშირებას ვერ შეძლებს, რადგან ასეთ ლოკაციებში ის რადიკალურად განსხვავებული იქნება, ხოლო განსხვავება დროში – ძალიან დიდი.

 ექსპერიმენტის მსვლელობისას, ერთი კვაზარის ფოტონები ერთი პოლარიზაციული ფილტრის ორიენტაციისთვის იქნება გამოყენებული, და ა.შ. თუ დაფარული ცვლადი არსებობს, მაშინ ორი ფილტრით მიღებული შედეგები განსხვაბეული იქნება, რაც კმ-ს წინასწარმეტყველებებს შეეწინააღმდეგება და მის არასრულფასოვნებაზე მიუთითებს.

 ასეთ ექსპერიმენტში ცის საპირისპირო მხარეებიდან მოსულირელიქტური გამსოხივების ფოტონების გამოყენებაც შეიძლება(რომლებიც ნებიმსიერ კვაზარებზე შორიდან მოდიან) – პოლარიზაციული ფილტრების იგივენაირი კონფიგურირებისთვის, თუმცა ასეთ შემთხვევაში ფონურ ხარვეზებს გარკვეული პრობლემების შექმნა შეუძლიათ, რაც ექსპერიმენტის ორგანიზაციას გაართულებს.

 სამწუხაროდ, ექსპერიმენტის ჩატარების მერე ლოკალურ რეალიზმთან დაკავშირებული პრობლემები ბოლომდე ვერ მოიხსნება. წარმოვიდგინოთ, რომ კვანტურ გადახლართულობებთან დაკავშირებული ცდების შედეგები, ლოკალური ფარული ცვლადებით, დიდ აფეთქებამდე უკვე განსზღვრული იყო. ასეთ შემთხვევაში ექსპერიმენტი ერთნაირ შედეგებს მოგვცემს იმის მიუხედავად, არსებობენ ფარული ცვლადები თუ კვანტური მექანიკაა მართალი, ამიტომ ვერასოდეს გავიგებთ, როგორია სინამდვილე. ავტორები ასეთ შედეგს ”სუპერდეტერმინისტულ კოსმოსურ შეთქმულებას” ტყულიად არ უწოდებენ: ასეთი სახის წარმოდგენების შემოწმება, რბილად რომ ვთქვათ, რთულია, თუ არარაფერს ვიტყვით იმ დაშვებებზე, რომლებსაც ისინი მოითხოვენ.პონელებმა ტელეპორტაცია შეძლეს).