სასანიანთა დინასტია

III საუკუნის დასაწყისში ირანში გაბატონთა სასანიანთა დინასტია . სასანიანთა მპერია (226-650) ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანეი პერიოდია ირანის ისტორიაში. თავის ძალაუფლების ზენიტში იმპერია საკმაოდ ვრცელ ტერიტორიას ფლობდა - ცნტრაზლური აზიის , თანამედროვე პაკისტანის , კავკასიის და თურქეთის ნაწილს , სირია პალესტინას , არაბეთის ნახევარკუნძულს . სასანიანთა იმერიას სამ ძრითად პერიოდად ყოფენ 1) III – IV საუკუნეები , იმპერიის ჩამოყალიბების პროცესი . 2) V – VI საუკუნეების დასაწყისი , სტაგნაცია და გარკვეული დაკნინება , რაც უპირველესად გამოწვეული იყო ცენტრალური აზიიდან წამოსული ჰუნების (ჰეფთალიტების) ტომებთან დაპირისპირებით . 3) VI – VII სს - პერიოდი იწყება ხოსრო II ანუშირვანის , ყველაზე მნიშვნელოვან სასანი შაჰის მეფობით და სახელმწიფოს არნახული გაძლიერებით , რაც დროებითი მოვლენა გამოდგა და დასრულდა იმპერიის დაცემით არაბთა დაპყრობის შედეგად . სასანიდებმა ააღორძინეს და სრულქმნეს მაზდეანური რელიგია ზოროასტრიზმი , რომელიც ქვეყნის ცენტრალიზაციის პროცესში მათ ძლიერ იდეოლოგიურ იარაღად იქცა . გავრცელებული იყო ქრისტიანობაც მაგრამ შაჰები უპირველეს ყოვლისა მფარველობდნენ , ბიზანტიის მიერ მათი მთავარი პოლიტიკუროი მოწინააღმდეგის, დევნილ ქრისტიანულ მიმდინარეობებს (ნესტორიანელობას , მონოფიზიტობას ) . სასანიანთა ირანის ფეოდლური საზოგადოება ოთხ კატეგორიისგან შედგება : ქურუმები , მეომრები , მიწათმოქმედნი და ხელოსნები . იმპერია დაყოფილი იყო 26 პროვინციად , თუმცა ამ პროვინციათაგან ზოგიერთი იმპერიის უშუალო ნაწილს არ წარმოადგენდა და მასთან ვასალურ დამოკიდებულება აკავშირებდა (ერთი პერიოდი ასეთი ვასლი იყო - იბერიაც) . ახლო აღმოსავლეთსა და კავკასიაში ჰეგემონიისთვის გამუდმებული ბრძოლა მიმდინარეობდა სასანიდებსა და რომს , ხოლო შემდეგ ბიზანტიის იმპერიებს შორის . ამასთან ერთად , დიდი იყო ამ ორი ცივილიზაციის ურთიერთზეგავლენაც